آبدزدک حشره ای همه چیز خوار
آبدُزدَک یا عقرب توسرکانی یا به زبان اقلید پارس (بارگا سیلاخ کونوک)( یا همان باز کننده زه جوی آب) نام(نام علمی: Gryllotalpidae) نام یک تیره از راسته راستبالان است. این حشرات همهچیزخوار هستند که با جویدن و قطع ریشه و طوقه گیاه باعث مرگ آن میشوند و همچنین با حرکت خود در داخل خاک باعث ایجاد کانالهایی در زمین میشوند. آبدزدک شبها از ریشهٔ گیاهان تغذیه میکند و به مزارع، گُلکاریها و چمنکاریها خسارت زیادی میزند.
آبدزدک از آفات بسیار مهم گیاهان زراعی، صیفیها، سبزیها و گیاهان زینتی است. آبدزدک با دالانهایی که در زمینهای شخمخورده، نرم و بهخصوص شالیزارها حفر میکند، موجب سوراخ کردن مرز کرتها و فرار آب از کرتها میشود و به همین دلیل این آفت را آبدزدک نامیدهاند. در قدیم به آبدزدک، زمینسُنب و زمینسنبه نیز میگفتند. آبدزدک حشرهای است قهوهایرنگ که طولش ۴ تا ۵ سانتیمتر است و گاه به ۱۰ سانتیمتر هم میرسد، با پیشسینهٔ بزرگ و ضخیم، پاهای جلوی قوی، بالهای جلوی کوتاه که روی سینه و بخشی از شکم را میپوشاند. آبدزدک هر دو سال یک نسل تولید میکند.
این آفت زمستان را به صورت حشره کامل یا سنین پورگی در داخل خاک به سر میبرد. در اواسط بهار آغاز به فعالیت میکند. در طول بهار و تابستان حشرات نر و ماده در زیر خاک جفتگیری کرده و مادهها با ایجاد دالانهای عمیق، در انتهای آن محفظه یا حفره وسیعی تهیه و تعداد ۳۰۰ تا ۶۰۰ تخم سفیدرنگ داخل آن قرار میدهد. پورهها ۲–۳ هفته بعد از تخم خارج و با ایجاد دالانهای زیرزمینی، زمین را شخم میزنند. در تابستان حشره کامل به سوی نور پرواز میکند. برخی ماهیگیران محلی برای ماهیگیری در رودخانههای غیر کوهستانی از آن استفاده میکنند؛ به این نحو که سر حشره را کنده و از قسمت شکم آن را به قلاب میآویزند. با این طعمه ماهیانی مثل گلخس (گلخوار) به راحتی به دام میافتند. آبدزک فاقد نیش و سم میباشد.
آبدزدک عقرب تویسرکانی
آبدزدک ضمن حفر کانال در زمین با جویدن و قطع ریشه و طوقهٔ گیاه به مرگ گیاه میانجامد
این حشره با جویدن و قطع ریشه و طوقهٔ گیاه به مرگ گیاه میانجامد. همچنین با حرکت خود در داخل خاک باعث ایجاد کانالهایی در زمین میشود. آبدزدک که شبها از گیاهان تغذیه میکند. آبدزدک خسارات زیادی به همهٔ بوتههای صفیجات، گیاهان زینتی و چمنها میزند. دلیل نام این حشره آنست که با حرکت بر روی زمینهای شخمخورده باعث ایجاد حفرههایی در کرت شده و به فرار آب از زمین میانجامد.
در زمان جفتگیری، حشرات ماده و نر در زیر خاک جفتگیری میکنند. حشرهٔ ماده با ایجاد دالانهای عمیق که در انتهای آنها حفرهٔ وسعی ایجاد میکند. آبدرزدک ماده حدودا ۳۰۰ تا ۶۰۰ تخم سفید رنگ میگذارد. این تخمها ۲ تا ۳ هفتهٔ بعد تبدیل به حشرات کوچک میشوند. شبیه به حشرهٔ کامل با این تفاوت که بالها هنوز کامل رشد نکردهاند. این پورهها با ایجاد دالانهای زیر زمینی زمین را شخم میزنند.
نکات کلیدی در زمان سمپاشی پاشی
از ترکیب سموم متفاوت با یکدیگر پرهیز کنید
در صورت نیاز به ترکیب کودها و سموم حتما به میزان کم آزمایش شود
هنگام وزش باد شدید یا دمای بالا محلول پاشی انجام ندهید
هرگز کود یا سم را مستقیم وارد مخزن سمپاش نکنید ، ابتدا در ظرف دیگری رقیق کنید
دستورالعمل مصرف را به دقت مطالعه و مطابق لیبل مصرف کنید
از کالیبره بودن سمپاش اطمینان حاصل کنید
به تاریخ تولید و انقضا همچنین تاییدیه سازمان خاک و آب دقت نمایید
روش های کنترل و مبارزه با آبدوزدک
مبارزه علیه این آفت با استفاده از روش های زراعی، مکانیکی و شیمیایی به طور توأم انجام می شود:
۱- شخم زدن زمین به منظور از بین بردن تخمها در لانه ها و تخریب لانه ها توصیه می شود.
۲- غرقاب نمودن زمین سبب می شود که حشرات به ناچار دالان های خود را ترک کرده و به سطح باغچه بیایند و باید آن ها را معدوم کرد.
۳- گذاشتن قوطی های خالی کنسرو و روغن نباتی حاوی روغن موتور یا نفت در سطح خاک: قوطی ها را در سطح زمین طوری قرار می دهند که لبه آن هم سطح یا کمی پایین تر از سطح خاک قرار گیرد ( در ته ظروف مقداری نفت یا روغن موتور یا آب تا ۴/۱ ارتفاع ظرف می ریزند ) آبدزدک ها که در شب مشغول حفاری مجاری سطحی هستند در ظروف به دام افتاده و نمی توانند از آن خارج شوند و ظرفها صبح ها باید خالی و معدوم شوند.
۴- ایجاد گودال های کود دامی تازه، در اوایل پاییز در اطراف باغچه های آلوده: گودال هایی به عمق ۲۰ – ۳۰ سانتی متر کنده و درون آن را با پهن تازه پر می کنند به طوری که سطح پهن ۱۰ سانتی متر از سطح خاک بالا باشد. پوره برای زمستان گذرانی در زیر قشر گرم پهن جمع می شوند. سپس در اواخر زمستان پهن ها را بیرون ریخته و پوره ها را معدوم می کنند.
مبارزه شیمیایی
الف- تهیه طعمه مسموم
ب- استفاده از سموم گرانول
الف- تهیه طعمه مسموم: حشره کش کارباریل یا سوین ۸۰% به مقدار ۳ کیلوگرم، سبوس گندم به مقدار ۱۰۰ کیلوگرم + آب ۴۰ – ۶۰ لیتر (قدیم تر از این روش استفاده می شده و بسیار هم نتیجه بخش بوده ولی به دلیل منسوخ شدن سم سوین این روش توصیه نمی شود. سم دیپترکس یا تری کلروفن جایگزین خوبی برای سوین است)
در ظرفی پودر دیپترکس را با مقدار کمی آب خمیر کرده و آنرا در ۱۰ لیتر آب حل می کنند. سپس بقیه آب را اضافه کرده و بهم می زنند- بتدریج این محلول سمی را روی توده ی سبوس ریخته و با دستکش و یا وسیله دیگر بخوبی بهم می زنند تا به صورت اوماجی نرم درآید به طوری که وقتی روی زمین می پاشند به صورت دانه های ریز در آید. پخش طعمه مسموم باید عصر هنگام بعد از خنک شدن هوا به مقدار ۵ گرم در هر متر مربع در کنار بوته ها، ردیف های کاشت و یا سطح زمینی قرار داده شوند. مقدار طعمه بسته به اینکه کشت خطی یا کرتی باید حدود ۸۰ کیلوگرم در هکتار لازم است.
ب- استفاده از سموم گرانول: در زمینی آلوده می توان گرانول ۱۰% کاربوفوران و یا گرانول دیازینون ۱۰% به میزان ۲۰ کیلو در هکتار و یا گرانول دورسبان (کلرپریفوس اتیل) ۵% به میزان ۲۰ – ۳۰ کیلو در سطح یک هکتار
