آفات ، بیماری و علائم کمبود عناصر در درخت انار

انار بومی ايران است. در تمام استانهای كشور، ارقام متفاوتی از انار بصورت اهلی، وحشی و يا زينتی ، آبي يا ديم مي شود. متأسفانه خشكسالی و كاهش كمی و كيفی آبهاي زيرزمينی باعث کاهش انار ایران شده است. تنش های اقليمی مانند سرمازدگی و آفتاب سوختگی و خسارت آفات و امراض انارستانهای کشور را تهديد می کند.

خاک مناسب انار
ویژگی با ارزش درخت انار، انعطاف پذیری آن نسبت به انواع خاكها و تحمل كم آبی و شوری آب و خاك می باشد. انار را می توان در انواع خاك ها از شنی تا رسی و حتی اراضی شور كشت كرد. درخت انار برای رشد مطلوب، به خاكی با زهكشی خوب و بافت متوسط رسی احتیاج دارد. خاكهای با بافت شنی رسی مناسب ترین خاك براي توليد انار می باشند. بافت لوم و هدايت الكتريكی کمتر از 2 دسی زیمنس بر متر حد مطلوب براي خاك باغ انار می باشد. ريشه ي درخت انار تا عمق 1.5 متر زمين نفوذ مي كند. قدرت ريشه زايي آنها بالاست ولي حداكثر ريشه ها در عمق 50-20 سانتی متری قرار دارند. شخم سالانه و مصرف كودهای شاور آکوگانیک (کود ماهی مایع شاور) و شاور مورگانیک (کود مرغی مایع شاور ) در بهبود شرايط فيزيكي، تهويه بهتر خاك، گسترش ريشه و افزايش كمي و كيفي ميوه بسيار مؤثر است.

آبیاری انار
آب از جمله عوامل مؤثر در تولید اقتصادی انار محسوب می گردد. هرچند درخت انار به شرایط كم آبی مقاوم است. شواهد نشان می دهد، باغ هایی كه چند سال آبیاری نشده اند، بعد از آبیاری، مجدداً شروع به رشد نموده و پاجوش های زیادی تولید می كنند. آبهای با هدایت الكتریكی 2 دسی زیمنس بر متر برای انار بسیار مناسب است. اما تحت شرایط خاص از جمله در اختیار داشتن آب كافی، مناسب بودن بافت و عمق خاك و داشتن زهكش، می توان با مدیریت خوب، از آبهای با هدایت الكتریكی تا 5 دسی زیمنس بر متر نیز استفاده نمود. شوری بالاتر باعث افت شدید كمی و كیفی محصول و افزایش حساسیت درخت در مقابل استرس های محیطی می گردد. میزان آب مورد نیاز انار حدود 11000 متر تا26000 متر مكعب و در روش آبیاری قطر های 7500 تا 13000 متر مكعب درهكتار متغیر است. سیستم قطره ای بهترین گزینه برای آبیاری است.

آب و هوای مناسب انار

درخت انار میوه ای است گرمسیری تا نیمه گرمسیری كه در نواحی ساحلی و مرطوب به صورت درخت همیشه سبز می باشد. انار در نواحی خشك با زمستانهای سخت درخت خزان دار است. درخت انار بطور طبیعی در دامنه وسیعی از شرایط آب و هوایی رشد می كند و به انواع خاكها سازگاری نشان می دهد. گسترش سراسری درختان انار در كشور، به جز استان همدان، گواه بر این ادعاست. اما بیشترین سطح زیر كشت و تولید اقتصادی انار متعلق به مناطق حاشیه ی كویر، با تابستان های گرم وخشك می باشد. درخت انار به سرما حساس است و از سرماهای پایین تر از 15- درجه سانتیگراد در زمستان به شدت خسارت می بیند، به طوریكه اناركاران مجبور به كف بر كردن درختان انار می شوند. درختان مسن و انارهای شیرین به سرما حساستر هستند. سرمای بهاره هم موجب ازبین رفتن گل، برگ و سرشاخه های جوان انار می گردد. گرماهای شدید )بالاتر از 40 درجه سانتیگراد( نیز باعث خسارت به میوه و درخت انار می شود. به منظور كاهش اثرات شرایط نامساعد محیطی، از جمله سرما، گرما و نور شدید، در مناطق حاشیه كویر می توان با انتخاب ارقام مقاوم و نیز رعایت پاره ای از مسائل زراعی از جمله انتخاب صحیح محل احداث باغ، هرس مناسب، جهت درست كاشت و مدیریت منطقی علفهای هرز، میزان خسارت را تقلیل داد. شیب های شمالی و كاشت انار در دامنه ارتفاعات هم خطر سرما را كم می كند. برعكس كاشت درخت در نوك تپه ها و یا قعر دره ها و همچنین كاشت درخت در شیب های رو به جنوب خطر سرما و یخ زدگی را افزایش می دهد.

روی از کلروز و ریزش برگ انار جلوگیری می کند.
روی مقاومت انار در برابر سرما و یخبندان را افزایش می دهد.
روی انار افزایش رشد جوانه ها و افزایش گلدهی در سیب می شود.
روی کیفیت بافت پوست انار را افزایش می دهد.
کمبود روی در خاک های قلیایی ، خاک هایی که فسفر زیادی دارند و هوای سرد بیشتر نمایان می شود

کمبود بور در انار

جوانه های انتهایی از بین می روند . برگهای جوا چروکیده شده سپس از لبه ها شروع به سوختگی می کنند . میوه های کوچک ، بد شکل شده ولکه های آب که به مرور قهوه ای و چوب پنبه ای میشوند شکل می گیرد . علایم را می توان با کمبود کلسیم اشتباه گرفت اما کلسیم کمی قبل از برداشت یا در انبار ظاهر می شود.

کمبود آهن در انار

علایم کمبود آهن عموما بر روی برگ های جوانتر ظاهر می شوند ، کلروز یا رنگ پریدگی بین رگبرگ ها ایجاد شده و بین رگبرگ از سبز به سمت زرد تغییر رنگ می دهند و این در حالی است که رگبرگ ها رنگ خود را حفظ کرده اند . در موارد شدید تر لکه ای نکرور شده در حاشیه برگ و علایم کمبود در برگ های مسن هم دیده می شوند . کمبود آهن را می توان با کمبود منیزیم نیز اشتباه گرفت ولی برخلاف آهن ، منیزیم در برگ های مسن دارای علایم است.

کمبود گوگرد در انار

رشد برگ کاهش یافته برگ ها کلروتیک یا سبز کمرنگ می شوند . ممکن است لکهای نکروز یا سوختگی حاشیه برگ مشاهده شود این علائم در برگهای جوانتر مشاهده می شود . ممکن است این علایم با کمبود نیتروژن اشتباه شود اما بر خلاف کمبود گوگرد ، کمبود نیتروژن در برگ ها مسن شروع می شود.

پتاسیم باعث رشد گیاه سالم شده.
پتاسیم تحمل به سرما را افزایش می دهد.
پتاسیم تعداد گل ها را افزایش و رنگ میوه را بهبود می بخشید.
پتاسیم زودرسی رو افزایش داده و عطر میوه را زیاد می کند.
کمبود پتاسیم در خاک های اسیدی ، شنی سبک ، بارندگی و آبشویی زیاد ، سنگین یا منیزیم بالا نمایان می شود.

شته انار

شته انار آفتی که با تغذیه از شیره پرورده، تولیـد عـسلک و مـساعد نمودن شرایط براي رشد قارچ های ساپروفیت و کاهش تنفس گیاه به صورت مـستقیم و غیـر مـستقیم باعـث بـروز خسارت بر روي میزبان خود می گردد.مهمترین خسارت شته انار، ریزش غیر طبیعی گلهاي اول انار در ابتداي فصل می باشد. شته انار به رنگ سبز متمایل به زرد که 2.5 – 3 میلیمتر طول دارد. به نظر می رسد شته انار بیش از 40 نسل داشته باشـد و زمستانها را به صورت تخم بر روي شاخه هاي درختان انار سپري می کند. تراکم تخم ها بر روي پاجوشهای درختان انار بیش از 2 هزار برابر تراکم آنها بر روي سر شاخه هاست.

کرم گلوگاه انار

کرمی به طول 21 میلیمتر که در پشت بدن آن موهاي کم رنگی قابل مشاهده است. سه جفت پا در حلقه هاي سینه و پنج جفت پا در حلقه هاي شکمی دارد که رنگ آنها تحت تأثیر تغذیه از انارهاي دانه قرمز یا دانه سفید تغییر مـی کنـد. کرم ها زمستان را در تاج و داخل میوه هاي باقیمانده از فصل قبل روي درخت سپري مـی کننـد. ایـن کـرم هـا در انارهاي ریخته شده در زیر درختان و انارهاي انباري در فصل زمستان نیز ممکن است مشاهده شوند.کرم ها پس از گذران دوران شفیرگی در فروردین ماه ظاهر شده و اردیبهشت ماه که مصادف با ظهور گلهـای انـار اسـت پروانـه هـا بـه پـرواز درمی آیند.

کنترل کرم گلوگاه انار

کنترل زراعی

رعایت فواصل مناسب کاشت
شخم درختان در پائیز
تعیین فواصل مناسب آبیاری با توجه به بافت خـاك، سـن درخت
ستفاده از ارقام مقاوم ماننـد انـار اصـفهانی دانـه سـیاه
کنتـرل علفهای هرز و هرس

کنترل فیزیکی و بیوشیمیایی

جمع آوری منظم میوه های انار آلوده روی درخت و ریخته شده
تله های فرمونی حشرات

کنترل بیولوژیکی

زنبورهای تریکوگراما از حشرات حشره خوار مفیدی هـستند کـه دارای اندازه کوچک، کمتر از یک میلیمتر، بوده و قادرند با تخم ریزی در تخم آفات باعث انهدام آنها و ممانعت از بروز خسارت شـوند. ایـن زنبورها دارای قدرت سازگاری زیاد با شرایط اقلیمی متفاوت هستند و علاوه بـر آن بخـوبی مـی تـوان آنهـا را در آزمایـشگاه پـرورش داد. زنبورهای تریکوگراما مـی تواننـد در تخـم آفـات مهمـی ماننـد کـرم ساقه خوار برنج، کرم ساقه خوار ذرت، کرم غوزه پنبـه، کـرم سـیب و کرم گلوگاه انار تخمگذاری کرده، آنها را پارازیته کرده و از بین ببرند. زنبورهای تریکوگراما دارای اندازه ای فوق العاده کوچک، به طول 0.2 تا 0.4 میلیمتر، به رنگ زرد، خرمایی، قهـوه ای یا سیاه هستند. بالهای جلویی پهن و عریض و بالهای عقبی باریک و شبیه چاقو است . زنبورتریکوگراما تخم خود را داخل تخم آفات، مخصوصاً تخم پروانه ها میگذارد. تخمهایی که توسـط زنبـور پارازیتـه می شوند رنگ طبیعی خود را از دست داده و بتدریج سیاه رنگ میشوند. طول دوره زندگی زنبوردر درجـه حـرارت 25 درجه سانتیگراد و رطوبت 70 درصد حدود 8 روز طول می کشد. بنابراین در شرایط مناسب این زنبور میتواند بی وقفه به تولید نسل ادامه دهد.

کنه انار

Tenuipalpus punicae یکی از آفات کلیدی می باشد که در مناطق شنی و کم آب به باغهای انـار خـسارت قابل توجهی وارد می نمایند. این کنه از شیره برگ و پوست میوه تغذیـه و در انارسـتانهایی کـه سـابقه سمپاشـی دارد، موجـب خسارت شدید می گردد. این کنه با ضخیم شدن و زنگ زدگی برگها همراه است و در صورت شدید بودن باعث ریزش برگ و خشکیدگی سر شاخه می گردد. تغذیه آفت از پوست میوه موجب کوچک ماندن میوه و ایجـاد لکـه هـای قهـوه ای سـوخته و خشک شدن پوست و ترکیدگی میوه می گردد. دانه های این میوه کم آب و بی مزه است.

سوسک چوبخوار انار

Chrysobothris parvipunctata موجب ضعف و خشکیدگی تنه و شاخه هـای درختـان انـار مـی گردد. این آفت زمستان را بصورت پیش شفیره، در داخل چوب سپری میکند. سوسکها در بهار روی درختان ضعیف تخم ریزی کرده و لاروهای تفریخ شده با تغذیه از ناحیه کامبیوم (حد فاصل بین پوست و چوب ) باعث قطع آوندها و اخـتلال در جریـان شیره نباتی و در نتیجه خشکیدگی تنه و شاخه های درختان می شوند. حشرات کامل از طریق تغذیه از پوسـت نـرم و دم میـوه باعث ریزش شدید میوه ها در اوایل فصل می گردند ولی خسارت عمده توسط لاروها صورت میگیرد. این آفت در سال یـک نسل دارد.

نماتد انار

این بیماری در مناطق اکثر مناطق کشور مخصوصا در اصفهان و یزد شـیوع دارد. علائـم بیمـاری روی انـدامهای هـوایی درخت های انار به صورت توقف رشد ، ضعف عمومی ، زردی برگها ، ریزش برگهای انتهایی شاخه ها و خـشکیدگی تـدریجی سرشاخه تظاهر می کند. روی ریشه های نازك و موی ریشه ها غده های کوچک به اندازه ته سنجاق و گاهی بزرگتر ایجاد می شود که علامت اختصاصی بیماری بوده و در مواردی که شدت داشته باشد ممکن است موجب زوال تدریجی درخت شود.

پوسیدگی و ترشیدگی میوه، طوقه و ریشه انار

پوست درخت در محل طوقه ترك می خورد و بافت پوست و قسمتی از چوب دچار پوسیدگی می گردد. گاها رنگ چوب در محل طوقه تیره، شاخه های سمتی که پوست طوقه دچار زوال شده از رشد ایستاده و برگهای آنها زرد می شود. گاهی پوسیدگی در محل طوقه متوقف شده و پوست جدید بوجـود می آید که معمولاً بر آمده تر از پوست قدیم و در حاشیه متورم است. پوسیدگیهای پوسـت طوقـه هـای مبـتلا بـه بیماری بعد از مدتی خشک شده و می ریزند. گاهی پوسیدگی به ریشه ها نیز سرایت می کند و در این صورت درخـت بـه سرعت خشک می شود.